KM News ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนอุดรธานี: การเตรียมความพร้อมในการติดตามประเมินผลโครงการ

ความเป็นมา

กรมการพัฒนาชุมชน โดยสถาบันการพัฒนาชุมชน มอบหมายให้ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชน ดำเนินงานโครงการฝึกอบรมหลักสูตร “ ผู้นำการพัฒนา”เป็นประจำทุกปี มาตั้งแต่ปีงบประมาณ ๒๕๕๑ เป็นต้นมา ซึ่งปัจจุบันมีผู้นำชุมชนที่ผ่านการฝึกอบรม รวมทั้งสิ้น ๑,๒๖๓ รุ่น ๒,๐๑๓ ตำบล ๙๓,๑๖๔ คน และกำหนดให้มีการติดตามประเมินผลโครงการฯ โดยการสุ่มตัวอย่างผู้นำชุมชนที่ผ่านการฝึกอบรมฯ ระหว่างปี ๒๕๕๑ -๒๕๕๘ จำนวน ๓๙๘ คน

ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนอุดรธานี มีหน้าที่ในการให้บริการงานพัฒนาชุมชนในเขตพื้นที่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน จำนวน ๗ จังหวัด ได้แก่ จังหวัด อุดรธานี หนองคาย บึงกาฬ เลย หนองบัวลำภู ขอนแก่น และสกลนคร ได้ดำเนินงานโครงการฝึกอบรมหลักสูตร “ ผู้นำการพัฒนา” มาตั้งแต่ ปีงบประมาณ ๒๕๕๑

จากการสุ่มตัวอย่าง การติดตามประเมินผลโครงการฯ มีผู้นำชุมชนที่เป็นกลุ่มเป้าหมายในการติดตามจัดเก็บข้อมูลตามแบบสัมภาษณ์ จำนวน ๕๒ คน โดยมีกำหนดระยะเวลาดำเนินการ ระหว่างเดือนมิถุนายน – กรฏาคม ๒๕๕๙

ศูนย์ศึกษาและพัฒนาชุมชนอุดรธานี ได้มอบหมายให้ เจ้าหน้าที่ / นักวิชาการ / นักทรัพยากรบุคล ที่เป็นบุคลากรของศูนย์ฯ ดำเนินการจัดเก็บข้อมูลผู้นำชุมชนกลุ่มเป้าหมาย โดยการแบ่งทีมงานในการดำเนินการ เป็น ๕ ทีมๆละ ๒ คน และแบ่งการรับผิดชอบจัดเก็บข้อมูลฯ ตามพื้นที่ของจังหวัดในเขตบริการ ๗ จังหวัด และเพิ่มจังหวัดกาฬสินธุ์ อีก ๑ จังหวัด รวมเป็น ๘ จังหวัด ซึ่งแต่ละทีมรับผิดชอบจัดเก็บข้อมูลผู้นำชุมชน กลุ่มเป้าหมายเฉลี่ย ทีมละ ๙ - ๑๒ คน

ในการดำเนินงานครั้งนี้ ข้าพเจ้า ได้ร่วมเป็นคณะทำงานติดตามจัดเก็บข้อมูลผู้นำชุมชน ในพื้นที่จังหวัด หนองบัวลำภู และจังหวัดเลย มีผู้นำชุมชนที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย จำนวน ๙ คน เพื่อให้การดำเนินงานดังกล่าวประสบผลสำเร็จ และเกิดประโยชน์ต่อทางราชมากที่สุด ข้าพเจ้าและทีมงาน จึงได้วางแผนและเตรียมความพร้อมในการดำเนินงานร่วมกัน ดังนี้

การดำเนินงาน

เริ่มจากการคัดเลือกผู้นำชุมชนกลุ่มเป้าหมาย ที่มีรายชื่อในทะเบียนรายชื่อผู้นำชุมชน ที่เคยผ่านการฝึกอบรมตามโครงการฯ ซึ่งสถาบันการพัฒนาชุมชนได้ดำเนินการสุ่มตัวอย่างไว้แล้ว และตรวจสอบข้อมูลทะเบียนรายชื่อผู้นำชุมชน ที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย ว่ายังคงอยู่ในพื้นที่เดิมหรือไม่ โดยการประสานกับเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนที่อยู่ในพื้นที่ เพื่อตรวจสอบข้อมูล หากพบว่า ผู้นำดังกล่าวไม่อยู่แล้ว หรือไม่สามารถที่จะให้ข้อมูลตามแบบสัมภาษณ์ได้ ก็จะเปลี่ยนเป็นผู้นำท่านอื่น ที่เคยเข้ารับการฝึกอบรมตามโครงการฯ ซึ่งอยู่ในพื้นที่เดียวกัน ตามทะเบียนรายชื่อที่สถาบันการพัฒนาชุมชนกำหนดไว้

เมื่อตรวจสอบ ได้รายชื่อผู้นำกลุ่มเป้าหมายที่ถูกต้องชัดเจนแล้ว ก็จะวางแผนกำหนดวัน/เวลา ในการออกติดตามจัดเก็บข้อมูลฯ โดยจะคำนึงถึงระยะเวลาในการเดินทาง เนื่องจากผู้นำชุมชนที่เป็นกลุ่มเป้าหมายนั้น ต่างอยู่กันคนละพื้นที่อำเภอ / จังหวัด ข้าพเจ้าและทีมงาน จะต้องศึกษาข้อมูลการเดินทาง ว่าเส้นทางที่จะไปนั้น อยู่ใกล้หรือไกลเพียงใด มีเส้นทางที่ผ่านพื้นที่เป้าหมายกี่เส้นทาง โดยเลือกเส้นทางที่สะดวก ปลอดภัย และใช้ระยะเวลาในการเดินทางที่สั้นที่สุด เพื่อให้ไปถึงกลุ่มเป้าหมายได้ทันตามกำหนดเวลา

ในการติดตามจัดเก็บข้อมูลฯ ในครั้งนี้ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องติดต่อประสานงานกับเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนที่ประจำอยู่ในพื้นที่เป้าหมาย เพื่อความสะดวกและง่ายต่อการดำเนินงาน ดังนั้น ข้าพเจ้าและทีมงานจึงศึกษาหาข้อมูล ชื่อ ตำแหน่ง เบอร์โทรศัพท์ ของเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนที่ประจำอยู่ในพื้นที่เป้าหมายว่าเป็นใคร และสามารถติดต่อประสานงานได้ทางใดบ้าง เมื่อทราบข้อมูลดังกล่าวแล้ว ก็ติดต่อประสานงานกับเจ้าหน้าที่ โดยชี้แจงรายละเอียดการดำเนินงาน แจ้งให้ทราบว่า จะทำอะไร อย่างไร พร้อมกับตรวจสอบฐานข้อมูลผู้นำชุมชนกลุ่มเป้าหมาย สอบถามข้อมูลพื้นที่ ข้อมูลการเดินทาง แจ้งกำหนดการดำเนินงาน และนัดหมายวัน เวลา ตามแผนที่วางไว้

การจัดเก็บข้อมูลผู้นำชุมชนกลุ่มเป้าหมาย ข้าพเจ้าและทีมงานได้ทำการศึกษาและทำความเข้าใจถึงรายละเอียดในแบบสัมภาษณ์ผู้นำชุมชน และเตรียมข้อคำถามที่จะใช้ในการสัมภาษณ์ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้องตรงประเด็น และชัดเจนที่สุด ทำให้การประเมินผลโครงการน่าเชื่อถือ และวัดผลได้จริง

นอกเหนือจากการสัมภาษณ์ผู้นำตามแบบสัมภาษณ์แล้ว ยังต้องมีการเก็บบันทึกภาพผลงาน โครงการ / กิจกรรม ที่ผู้นำท่านได้ดำเนินการไว้แล้ว ดังนั้น ข้าพเจ้าและทีมงานจึงต้องจัดเตรียมวัสดุอุปกรณ์ให้พร้อม เช่น กล้องถ่ายรูป แบตเตอรี่สำรอง สมุดบันทึก ปากกา และที่สำคัญนอกจากนี้คืออุปกรณ์ที่จำเป็นต้องใช้ในการเดินทาง เนื่องจากว่าระยะทางที่ไปนั้นเป็นพื้นที่ห่างไกล และผ่านเขตป่าเขาบ้างเป็นบางแห่ง อีกทั้งเป็นการเดินทางในช่วงฤดูฝน ซึ่งอาจจะเกิดเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดขึ้นได้ เพื่อเป็นการไม่ประมาท ควรเตรียมความพร้อมสำหรับการเดินทางให้ดี เช่นพาหนะที่ใช้ในการเดินทางควรนำไปเช็คสภาพก่อนการเดินทางว่าพร้อมใช้งานหรือไม่ ในการเดินทางครั้งนี้เป็นการเดินทางโดยรถยนต์ราชการ ดังนั้นควรศึกษาข้อมูลการใช้รถอย่างเข้าใจ และปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด

ในการติดตามจัดเก็บข้อมูล เพื่อประเมินผลโครงการฯ ครั้งนี้ ใช้ระยะเวลาดำเนินการ ๓ วัน ตั้งแต่วันที่ ๒๓ – ๒๕ มิถุนายน ๒๕๕๙ เนื่องจากระยะทางในการเดินทางอยู่ห่างไกล จึงต้องมีการพักค้างในพื้นที่ ข้าพเจ้าและทีมงานจึงต้องเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการเดินทางและพักค้าง โดยมีการศึกษาหาข้อมูลแหล่งที่พักและได้ติดต่อประสานเรื่องที่พักไว้ล่วงหน้า จึงทำให้ได้รับความสะดวกสบาย และปลอดภัย ต่อการพักค้างในพื้นที่เป็นอย่างดี

ข้อเสนอแนะ

ในการติดตามจัดเก็บข้อมูลสัมภาษณ์ผู้นำชุมชน เพื่อประเมินผลโครงการฝึกอบรมหลักสูตร“ผู้นำการพัฒนา” ในครั้งใน ถือเป็นการไปพบปะผู้นำชุมชน และประชาชนทั่วไปที่อยู่ในหมู่บ้าน / ชุมชนเจ้าหน้าที่ผู้ดำเนินการ สมควรอย่างยิ่งที่จะต้องวางตัวให้เหมาะสมกับบทบาทและหน้าที่ที่รับผิดชอบ ควรเตรียมตัวให้พร้อมสำหรับการทำงาน ต้องคำนึงบุคลิกภาพทั้งภายนอก ภายใน การแต่งกายต้องเหมาะสมกับกาลเทศะ แต่งกายให้สุภาพตามหลักสากล และสะดวกต่อการปฏิบัติงาน ต้องรักษามารยาททางสังคม มีสัมมาคารวะ ให้เกียรติผู้อื่น เปิดใจให้กว้างไม่หักล้างความคิดของผู้อื่น ยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี มองโลกในแง่บวก และต้องศึกษาหาข้อมูลเพื่อใช้ประกอบในการดำเนินงาน เช่น การรับรู้ข้อมูลข่าวสาร สถานการณ์ปัจจุบันของบ้านเมือง และเรื่องราวต่างๆที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม / ชุมชน เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่าง เจ้าหน้าที่ และผู้นำชุมชน หรือประชาชนที่ได้พบปะกันในครั้งนี้ ซึ่งจะทำให้การดำเนินงานประสบสำเร็จเป็นอย่างดี และได้รับความพึงพอใจในทุกๆฝ่าย